.

.
Ολόκληρο το κείμενο
Το ιδιαίτερα εκτενές αυτό άρθρο αυτό σκιαγραφεί τη διαδικασία της συγκρότησης εργατικής τάξης στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1870-1936.
Η ανάλυση δομείται στη βάση ενός συνεχόμενου που ορίζεται πάνω στη διάσταση «δεσμοί των εργατών με την ύπαιθρο». Διερευνώνται εξελίξεις τόσο στο επίπεδο των μεταλλασσόμενων κοινωνικοοικονομικών δομών όσο και σε αυτό των υποκειμενικών προδιαθέσεων των εργατών. Το άρθρο προχωρεί σε εκτενή ανασκευή της ευρύτατα διαδεδομένης -αν και συνήθως υπόρρητης- άποψης σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα ήταν μια χώρα σχετικά ικανοποιημένων μικροαστών μικροϊδιοκτητών, και εξετάζει τα δομικά και υποκειμενικά χαρακτηριστικά κομβικών στρωμάτων του εργατικού πληθυσμού, τόσο στον προλεταριακό πυρήνα όσο και στα πολύ ευρύτερα στρώματα των εργαζόμενων φτωχών του άτυπου τομέα.

Υποστηρίζεται πως παρά τα μεγάλα δομικά και συγκυριακά εμπόδια -π.χ.
    • τη ρευστή αγορά εργασίας
    • την αρχική αποτυχία της γηγενούς εργατικής τάξης να ενσωματώσει τους Μικρασιάτες πρόσφυγες
    • το εντεινόμενο πρόβλημα της ανεργίας και
    • την κρατική κατασταλτικότητα, κ.λπ.-

η διαδικασία συγκρότησης εργατικής τάξης προχώρησε σημαντικά κατά τη μεσοπολεμική περίοδο. Λίγο πριν την επιβολή της δικτατορίας Μεταξά, και παρά τα συνεχιζόμενα οργανωτικά προβλήματα του θεσμικού εργατικού κινήματος, το εργατικό συλλογικό «εμείς» φαίνεται να είχε αποκτήσει ουσιαστική φαντασιακή-συμβολική υπόσταση, αλλά και σημαντική ελκτική δύναμη για τα πολυάριθμα στρώματα της φτωχολογιάς των πόλεων. Για να τεκμηριώσει την άποψη αυτή, το άρθρο βασίζεται σε πρωτογενές υλικό από τον Τύπο της εποχής και μια ποσοτικοποίηση της εργατικής συγκρουσιακότητας της περιόδου 1919-1936.
Η συμβολή του άρθρου στην προώθηση της διεπιστημονικής συζήτησης έχει ως σήμερα επισημανθεί αρκετές φορές. Πέρα από την έντονη συζήτηση-αντιπαράθεση με τον Πέτρο Πιζάνια που προκάλεσε (βλ. το επόμενο άρθρο), έχει παρατεθεί σε κείμενα όπως:

·         Εμμανουηλίδης, Μ. (2002) Αιρετικές διαδορμές: ο ελληνικός τροτσκισμός και ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος, Πρόλογος Pierre Broué, Αθήνα: Φιλίστωρ, σ. 142, 177.
·         Κουκουλές, Γ. (1997) «Αναδρομή σ’ ένα  αμφιλεγόμενο παρελθόν», στο Κ. Κασιμάτη (επιμ.) Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα στο τέλος του 20ού αιώνα, Αθήνα, Gutenberg, σ. 84.
·         Αναστασιάδης, Ν., Ν. Μαραντζίδης, Χ. Κεραμόπουλος, Β. Τατάλας (επιμ.) (1997), Το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα της Θεσσαλονίκης. Η ιστορική φυσιογνωμία του, Θεσσαλονίκη: Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, σ. 481.
·         Αβδελά, Ε. (1996) «Μισθωτή εργασία και κοινωνικά κινήματα στο μεσοπόλεμο», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 8, Νοέμβριος, σ. 86.

·         Πετράκη, Γ. (1996) «Η αυταρχικότητα δια της επιστήμης», Ο δεκαπενθήμερος Πολίτης, τχ. 23, 7 Ιουνίου 1996, σ. 38.